Meester Stijn Claeys, Racine Advocaten

Het gebeurt al te vaak dat erkende distributeurs of franchisenemers in verkooppunten en marketing investeren en dan plots door een pure online speler beconcurreert worden aan ‘dumpingsprijzen’. Deze free riders investeren niet mee in het imago van het netwerk. Het selectieve distributie of franchisenetwerk vertoont dan duidelijk gaten, ofwel omdat het netwerk niet consequent werd uitgebouwd, maar heel vaak omdat een lid van het netwerk zijn contractuele verbintenis niet aan niet erkende distributeurs door te verkopen, schendt.

Het Hof van Justitie bevestigt op 21 december 2016 dat de selectieve distributeur in eigen land optreden tegen online verkopen op niet erkende buitenlandse websites of marktplaatsen zoals amazon, e-bay etc.

Kies consequent voor Selectieve distributie

Via een netwerk van geselecteerde distributeurs of franchisenemers kan een onderneming een beroep doen op onafhankelijke partners om producten op grotere schaal verdelen, maar nog altijd binnen het uitgetekende kader en op een manier die in overeenstemming is met de eigen bedrijfsvisie en merkimago. De distributeurs of franchisenemers dienen kwalitatieve criteria te respecteren wat hun verkooppunt en aanpak betreft. De investeringen en de risico’s die hiermee gepaard gaan worden gespreid. De selectieve distributeurs investeren immers mee in het uitbouwen van een netwerk van verkooppunten onder eenzelfde handelsnaam of met gebruik van eenzelfde merk en bouwen via lokale publiciteit en marketing mee aan het globale imago van het netwerk.

Anders dan bij exclusieve distributiesystemen kan een selectieve distributeur niet verboden worden om actief te verkopen buiten zijn eigen klantenzone. Selectieve distributie is dan ook in principe niet te combineren met exclusieve territoria.

Free riding tegen gaan

Hierbij kan uiteraard een probleem van free riding opduiken indien de producten of diensten ook buiten dit netwerk van selectieve distributeurs aangeboden kunnen worden. De buitenlandse selectieve distributeur kan verkopen aan klanten in België en wordt dus zo een concurrent van zijn Belgische collega selectieve distributeur of franchisenemer of levert producten aan een concurrent buiten het netwerk, die niet aan dezelfde kwaliteitseisen en investeringen is gebonden als de erkende verdelers.

Daarom laat het mededingingsrecht in tegenstelling tot in geval van een systeem van exclusieve distributeurs wel toe om te verbieden aan de selectieve distributeurs om de producten zowel actief als passief te verkopen aan niet erkende distributeurs. Op die manier kan vermeden worden dat een derde onderneming aankoopt bij de distributeur uit een land waar het product goedkoper op de markt is, en op die manier de selectieve distributeurs uit België beconcurreert. Indien uw luxe parfum plots te vinden is bij een Belgische ‘discounter’ volstaat het om uit te vissen welke van uw selectieve distributeurs zijn contractuele verbintenissen heeft geschonden.

Dit veronderstelt uiteraard dat een selectief distributie netwerk perfect gesloten is en er dus enkel gewerkt wordt met selectieve distributeurs die onderworpen zijn aan dezelfde restricties voor wat verder verkoop aan derde verkopers betreft. Franchisegevers en leveranciers moeten dus voor het hele gebied waarin ze actief zijn consequent voor een systeem van of selectieve of exclusieve distributie kiezen.

Internet spelers vormen in dat verband een bijzonder risico.  Daar waar men verkoop via internet als passieve verkoop noch in een selectief noch in een exclusief systeem kan verbieden, kan men in een selectief distributiesysteem uiteraard wel de verkoop online aan gelijkaardige kwalitatieve criteria verbinden (de website moet een bepaalde look & feel hebben en de service moet gelijkaardig kwalitatief zijn als de verkoop via het netwerk van fysieke verkooppunten) en dus verbieden dat verkocht wordt aan niet erkende internet verkopers (die dus niet aan deze kwalitatieve voorwaarden voldoen). Ook hier moet dit op sluitende manier worden georganiseerd.

Samsung en Amazon

Dit wordt mooi geïllustreerd in een zaak met betrekking tot de Franse selectieve verdeler van Samsung. De overeenkomst voorzag in een verbod op doorverkoop aan niet erkende websites. In een geschil verweet Samsung haar verdeler voor haar eigen online verkoop de contractuele beperkingen niet te respecteren. De Franse distributeur antwoordt hierop door de stopzetting te eisen van de verkoop van Samsung producten via Amazon websites uit andere landen dan Frankrijk. Wellicht kon zij niet aantonen dat Samsung zelf de producten aanbood via Amazon noch welke selectieve distributeur van Samsung in de fout was gegaan. Zij achtte Samsung en Amazon daarom samen verantwoordelijk voor haar schade door de duidelijke schending van het verbod buiten het selectieve distributienetwerk te verkopen.

De Franse rechtbanken weigerden zich uit te spreken over deze geschillen aangezien zij zich territoriaal onbevoegd achtten om dergelijk verbod uit te spreken ten aanzien van websites die niet in Frankrijk zijn gevestigd. De Franse rechtbanken verwijzen hiervoor naar de Brussel I verordening dat de bevoegde rechter aanwijst bij internationale geschillen en dat bepaalt dat de rechter van het land waar het schade brengend feit zich voordoet als bevoegde rechter.

Het Europese Hof van Justitie oordeelt echter  op 21 december 2016 dat al eerder werd vastgesteld dat de Brussel I verordening die de rechter van het land waar het schade brengend feit zich voordoet aanduidt als bevoegde rechter, impliceert dat men de keuze heeft om of te dagvaarden daar waar de inbreuk plegende onderneming/website gevestigd is, of te dagvaarden voor de rechter van de plaats waar de schade is ingetreden. De Franse verdeler kon dus wel degelijk in Frankrijk dagvaarden en kunnen de Franse rechtbanken de inbreuken op websites buiten Frankrijk doen staken indien een schade lijder aantoont dat zijn omzet in Frankrijk door deze inbreuk op de buitenlandse website is gedaald.

Conclusie 

Selectieve distributeurs en franchisenemers kunnen in eigen land optreden tegen buitenlandse websites die niet door de franchisegevever of leverancier zijn erkend maar toch deze producten, in strijd met het sluitend selectief netwerk, aanbieden.

Stijn Claeys, dr.
Advocaat Racine Advocaten Brussel